200. rocznica śmierci Józefa Wybickiego

Józef Wybicki urodził się 29 września 1747 roku w Będominie koło Kościerzyny. Karierę polityczną rozpoczął jako poseł na sejm z lat 1767–68, zdobywając sławę pamiętnym wystąpieniem przeciw gwałtom księcia Nikołaja W. Repnina. Uczestniczył w konfederacji barskiej (1768–72). W latach 70. XVIII w. był jednym z czołowych działaczy królewskiego obozu reform: od 1776 do 1780 pełnił funkcję sekretarza zespołu, opracowującego projekt tzw. Kodeksu Zamoyskiego. W 1778 jako wizytator Komisji Edukacji Narodowej przeprowadził reformę Akademii Wileńskiej. Od 1777 był członkiem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Jako poseł brał udział w obradach sejmu w 1784 roku i w czasie Sejmu Czteroletniego. Uczestniczył w powstaniu kościuszkowskim w 1794 roku. Od roku 1795 przebywał na emigracji w Paryżu, następnie we Włoszech oraz w Dreźnie.

W lipcu 1797 roku w Reggio nell’Emilia (okolice Parmy i Bolonii) Wybicki spotkał się z Janem Henrykiem Dąbrowskim, twórcą Legionów Polskich we Włoszech, inicjatorem powstania wielkopolskiego w 1806 roku. To właśnie tam między 16 a 19 lipca 1797 r. Józef Wybicki ułożył słynną "Pieśń Legionów", napisaną z myślą o uroczystości, poprzedzającej wymarsz polskich żołnierzy, którzy 21 lipca pod dowództwem generała Dąbrowskiego ruszali do Mediolanu na spotkanie z Bonapartem.

W 1807 roku, jako członek tymczasowej Komisji Rządzącej, odegrał znaczną rolę w procesie tworzenia Księstwa Warszawskiego. W latach 1817–20 pełnił urząd prezesa Sądu Najwyższego. Od roku 1805 był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie.

Na kilka miesięcy przed śmiercią powrócił do swojego majątku w Manieczkach w Wielkopolsce, gdzie zmarł nagle 10 marca 1822 roku w wieku 74 lat. Pochowano go przy kościele w Brodnicy koło Śremu, ale od 1923 roku spoczywa w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan, w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu.

Józef Wybicki był autorem wierszy, komedii obyczajowych ("Kulig", wyst. 1783) i politycznych ("Szlachcic mieszczaninem", wyst. 1791), tragedii historycznych ("Zygmunt August" 1783) oraz librett operowych. Został zapamiętany przede wszystkim jako twórca "Mazurka Dąbrowskiego" (1797). Napisał także "Listy patriotyczne" (t. 1–2, 1777–78), związane z kampanią o przyjęcie Kodeksu Zamoyskiego, pamiętniki "Życie moje" (1840, wyd. kryt. 1927). W 1963 roku wydano jego "Utwory dramatyczne", natomiast w roku 1973 - "Wiersze i arietki".

Źródła: https://niepodlegla.gov.pl/aktualnosci/2022-rok-jozefa-wybickiego/ ; https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Wybicki-Jozef-Rufin;3998627.html